Güneş lekesi nedir? Güneş lekesi nasıl geçer?

Güneş lekeleri, doktorların "solar lentijin" olarak da adlandırabileceği, yüzde veya güneşe maruz kalan diğer cilt bölgelerinde görülebilen koyu kahverengi, düz ve yuvarlak lekelerdir. Güneş lekeleri en sık ellerde, kollarda, omuzlarda, sırtta ve ayaklarda oluşur. Güneş lekeleri evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle geçebilir ama etkili bir çözüm için bir dermatologdan yardım da alınmalıdır.

İçindekiler
Güneş lekesi nedir?
Güneş lekesi çeşitleri nelerdir?
Güneş lekeleri neden olur?
Güneş lekesi nasıl geçer?
Güneş lekesi tedavisi nasıl olur?
Kışın güneş lekesi olur mu?
Güneş lekeleri sağlığa zararlı mıdır?
Kimler güneş lekesi oluşmasına yatkındır?
Güneş lekeleri nasıl önlenir?

Güneş lekesi nedir?

Güneş lekesi, güneşe maruz kalmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan lekelere verilen addır. Güneş, melanosit adı verilen cilt hücrelerinin üretimini uyaran ultraviyole (UV) ışınları yayar. Melanositler, cilde rengini veren melanin adı verilen bir madde üretir. Melanin üretiminde bir bozulma olduğunda, ciltte aşırı pigmentli (hiperpigmente) ya da yetersiz pigmentli (hipopigmente) alanlar oluşabilir. Güneş lekeleri, hiperpigmente cilt lekeleridir.

Güneş lekeleri, ciltte kansere dönüşmeyen zararsız, rastgele lekeler olarak kabul edilir. Ancak bu durum göz ardı edilmesi gerektiği anlamına gelmez. Güneş lekelerinin oluşması için cildinizin uzun süre güneşe maruz kalmış olması gerekir ve UV maruziyetinin verdiği hasar zamanla cilt kanseri riskinizi artırır.

Güneş lekesi çeşitleri nelerdir?

Güneş lekeleri genellikle zararsız olsa da, cilt kanserinin erken belirtileriyle karıştırılabilir. Ancak, güneş lekeleri düz, tekdüze renkte ve tutarlı şekilde kalma eğilimindedir.

Güneş lekelerinin çeşitleri şöyledir:

Güneş lentigoları

Genellikle açık kahverengi, düz ve yuvarlaktır. Çillerin aksine, solar lentigolar kış aylarında solmaz ve genellikle 40 yaş üstü kişilerde görülür. En yaygın güneş lekesi türüdür. En çok el üstü, yüz, omuzlar, sırt ve göğüs bölgesinde görülür.

Çiller

Çiller, açık tenli kişilerde daha sık görülen küçük, düz lekelerdir. Güneş lentigolarının aksine, çiller daha soğuk aylarda solma eğilimindedir ve güneşe maruz kalındığında tekrar ortaya çıkar. Genellikle daha küçük ve daha açık renklidirler.

Mürekkep lekesi lentigo

Bu lentigo türü koyu bir mürekkep lekesine benzer ve genellikle güneş yanığından sonra gelişir. Daha açık tenli kişilerde daha yaygındır ve güneşe maruz kalan bölgelerde görülür.

Melazma

Yüzde, özellikle alın, yanaklar, burun üstü ve dudak üstünde görülür. Güneşe maruz kalma, hormonal değişiklikler (gebelik, doğum kontrol hapları) ve genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Kadınlarda, özellikle gebelik döneminde sık rastlanır. Lekeler genellikle simetriktir ve geniş alanlara yayılabilir.

Solaryum lentigo

Güneş lentigolarına benzeyen ancak solaryumdan gelen yapay UV ışınlarına maruz kalma sonucu oluşan lekelerdir.

Güneş lekeleri neden olur?

Güneş lekesi, yıllarca güneşe maruz kalmanın sonucu olarak ortaya çıkarlar. Güneş lekesi, ciltteki melanosit adı verilen pigment üreten hücrelerin küçük ve yoğun bir alanda daha fazla pigment üretmesini tetikler. Cildin üstünde 'çıkma' eğiliminde olan benlerin aksine, güneş lekeleri hiç kabarık değildir. Test etmek için parmağınızı bir güneş lekesinin üzerinde gezdirin ve etrafındaki cilt kadar pürüzsüz olduğunu görün.

Güneş lekelerinin nedenleri kısaca şöyledir:

Yaşlanma

Güneş lekeleri genellikle yaşlanma süreciyle ilişkilendirilir. Zamanla, derinin kendini tamir etme yeteneği azalır ve güneş ışınlarına karşı direnci azalır.

Güneş yanıkları

Güneşe çok maruz kalmak ciltte güneş yanıklarının oluşmasına neden olur.

Çevresel faktörler

Kirli hava ya da soğuk, sert hava koşulları cilde zarar verir ve lekeler meydana gelir.

Genetik faktörler

Bazı kişiler güneş lekelerinin oluşmasına daha yatkın olabilir.

Güneş lekesi nasıl geçer?

Güneş lekeleri kanserli değildir ve kansere dönüşmez. Ancak bazı insanlar bu cilt lekelerini estetik olarak rahatsız edici bulabilir. Bu nedenle, güneş lekelerinin görünümünü azaltmak ve öz güvenlerini artırmak amacıyla tedavi arayışına girebilirler.

Güneş lekelerini evde geçirmek için şunları deneyebilirsiniz:

Aloe vera

Aloe vera, aloin ve aloesin gibi aktif bileşenler içerir. Bu maddelerin, güneş lekeleri de dahil olmak üzere hiperpigmentasyonu etkili şekilde açtığı bulunmuştur.

Elma sirkesi

Elma sirkesindeki asetik asit, düzenli uygulandığında güneş lekelerini açmaya yardımcı olabilir.

Siyah çay

Siyah çay suyu uygulanmasının cilt rengini açıcı etkisi olduğu bulunmuştur.

Yeşil çay

Yeşil çay ekstresinin pigment açıcı (depigmente edici) etkisi vardır.

Meyan kökü ekstresi

Meyan kökü ekstresi, güneş hasarına bağlı cilt renk değişimlerini açtığı için birçok leke giderici kremde yaygın olarak kullanılan bir içeriktir.

Süt

Süt, ekşi süt ve ayran gibi süt ürünleri, içerdiği laktik asit sayesinde güneş lekeleri dahil olmak üzere cilt pigmentasyonunu açmaya yardımcı olabilir. Melazmayı (hamilelik lekesi) açmada etkili olduğu araştırmalarla gösterilmiştir.

C vitamini

C vitamini, antioksidan özellikleri sayesinde UVA ve UVB ışınlarına karşı koruyucu etki sunar. C vitamini topikal olarak uygulandığında, güneşin neden olduğu koyu lekeleri açmada etkili olabilir.

E vitamini

Besin yoluyla alınan veya topikal olarak uygulanan E vitamini, cildi güneş hasarına karşı korumada ve güneş lekelerini hafifletmede etkili olabilir.

Cilt bakım ürünleri

Retinoidler, C vitamini, niasinamid (B3 vitamini) veya alfa hidroksi asitler (AHA) içeren reçetesiz veya reçeteli cilt bakım ürünleri; cilt yenilenmesini teşvik ederek, cildin soyulmasına yardımcı olarak ve zamanla güneş lekelerinin görünümünü azaltarak etki gösterebilir.

Bir dermatolog, yıl boyu güneş koruması içeren kişiselleştirilmiş bir cilt bakımı rutini oluşturmanıza yardımcı olabilir. Güneş hasarı, koyu lekeler veya cildinizdeki değişiklikler konusunda endişeleriniz varsa, bir cilt değerlendirmesi planlamak önemlidir. Erken müdahale, cilt kanseri de dahil olmak üzere daha ciddi sorunları önleyebilir.

Güneş lekesi tedavisi nasıl olur?

Güneş lekelerinden kurtulmak için bir dermatolog eşliğinde tedavi görmek gerekebilir. Güneş lekelerinin tedavisi için çeşitli yöntemler vardır. Kişiye uygun olan tedavi bir uzman eşliğinde uygulanmalıdır.

İşte güneş lekelerinin tedavi yöntemleri:

Lazer tedavisi

Pigmentli hücreleri yok etmek için odaklanmış ışık ışınları kullanılır. En uygun lazer tedavisi için bir dermatoloğa danışmanız önerilir.

Kimyasal peeling

Cildin üst tabakasını ve kusurlarını soyup temizlemek için kimyasal çözeltiler kullanılır. Kimyasal peeling, cilde özel bir kimyasal solüsyon uygulanarak, cildin üst tabakasının soyulmasını sağlar. Bu işlem, daha düzgün pigmentli yeni cilt oluşumunu teşvik ederek güneş lekelerinin görünümünü iyileştirebilir.

Kriyoterapi

Kriyoterapi, güneş lekesinin sıvı azotla dondurulması yöntemidir. Bu işlem sonucunda koyu renkli cilt zamanla soyularak dökülür. Genellikle tekli lekeler veya küçük grup halindeki lekeler için tercih edilir.

Dermabrazyon

Dönen bir fırça veya elmas uçlu bir aletle cildin üst tabakası nazikçe aşındırılır. Bu işlem, lekelerin giderilmesini ve sağlıklı cilt oluşumunu destekler. Tamamen ortadan kaldırmasa da, genel cilt dokusunu ve tonunu iyileştirebilir.

Yoğun darbeli ışık (IPL)

Işık dalgalarıyla sorunlu hücreler hedef alınır ve yok edilir. Yoğun darbeli ışık (IPL) terapisi lekeli bölgeleri hedef alır ve kolajen üretimini uyarır. Bu da güneş lekelerinde azalma sağlayabilir. Yok edilen hücrelerin yerine zamanla sağlıklı cilt hücreleri gelir.

Mikroiğneleme (microneedling)

Bu minimal invaziv estetik işlemde, küçük iğnelerle cilt yüzeyine mikro delikler açılır. İşlemden önce topikal anestezik uygulanarak rahatsızlık azaltılır. Mikroiğneleme, kolajen üretimini artırmak (cildi sıkılaştırmak ve pürüzsüzleştirmek), akne izlerini azaltmak ve güneş lekelerini hafifletmek için kullanılır. İşlem sonrasında ciltte hafif kızarıklık, kuruluk ve birkaç gün boyunca pullanma görülebilir.

Kışın güneş lekesi olur mu?

Güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınları mevsimsel değildir. Güneş yanığına neden olan UVB ışınları kışın daha az yoğun olabilirken, cilde daha derin nüfuz eden ve yaşlanmaya ve uzun vadeli hasara neden olan UVA ışınları yıl boyunca sabit kalır. UVA maruziyeti kırışıklıklara, koyu lekelere ve cilt kanseri riskinin artmasına katkıda bulunur. Bu nedenle kışın da cildi güneş ışınlarından korumak için önlemler almak gerekir. Kar yansıması UV maruziyetini artırır. Karlı bir bölgedeyseniz, karın UV ışınlarının yüzde 80'ine kadarını yansıtabileceğini ve maruziyetinizi etkili bir şekilde iki katına çıkarabileceğini unutmayın. Güneşin UV ışınlarının yüzde 80'ine kadarı bulutlardan geçebilir, bu da kapalı kış günlerinin potansiyel güneş hasarı taşıdığı anlamına gelir. Bu nedenle bulutlu olsa bile güneş kremi sürmek önemlidir. Güneşten kaynaklanan cilt hasarı zamanla birikir. Kışın güneşten korunmayı ihmal etmek erken yaşlanmaya, güneş lekelerine ve ilerleyen yaşlarda cilt kanseri riskinin artmasına neden olur. Bu nedenle yılın her günü güneş kremi kullanmak önemlidir.

Güneş lekeleri sağlığa zararlı mıdır?

Güneş lekeleri çoğu zaman zararsızdır. Yalnızca ciltte oluşan lekeler estetik açıdan kişiyi rahatsız edebilir. Güneş lekeleri zamanla kaybolabilir. Ancak, uzun süreli güneşe maruz kalma kalıcı hasara neden olabilir, yani güneş lekeleri tamamen kaybolmaz. Güneş lekelerini azaltmaya veya hafifletmeye yardımcı olabilecek bilimsel olarak desteklenen topikal tedaviler ve dermatolojik prosedürler vardır. Güneş lekelerini önlemek için yapabileceğiniz en iyi şey her gün güneş kremi kullanmaktır.

Kimler güneş lekesi oluşmasına yatkındır?

Her cilt güneşten gelen ışınlardan etkilenir. Ancak açık tenliler, 40 yaş üstü erkekler ve kadınlar, güneşe karşı hassasiyeti olanlar daha fazla etkilenir. Uzmanlar güneşin zararlı etkilerinden korunmak için güneşe maruziyetin azaltılmasını ve mutlaka güneş kremi kullanılmasını öneriyor.

Açık tenli kişiler

Açık ten rengine sahip kişilerde melanin (cildi güneşten koruyan pigment) seviyesi daha düşüktür. Bu nedenle güneşin zararlı ışınlarından daha fazla etkilenirler ve güneş lekelerine daha yatkındırlar.

40 yaş üstü bireyler

Yaş ilerledikçe ciltteki yenilenme hızı azalır ve yıllar içinde birikmiş güneş hasarı kendini daha çok gösterir. Bu nedenle orta yaş ve üzerindeki bireylerde güneş lekeleri daha yaygındır.

Güneşe sık maruz kalanlar

İşi gereği uzun süre dışarıda bulunanlar (çiftçiler, inşaat işçileri, sporcular, denizciler vb.) veya düzenli olarak güneşlenen kişilerde güneş lekesi riski artar.